Tarian ini dimainkan dengan
iringan paluan gong, biasanya 6 buah gong yang berbagai ukuran dan satu gendang dengan rentak yang khusus. Tempoh dan rentak
pukulan gong Sumazau adalah berbeza-beza mengikut daerah dan desa.
Tarian sumazau/sumayau
berbeza-beza mengikut etnik. Paluan gong juga berbeza mengikut etnik.
Jumlah penari bagi Tarian Sumazau tidak ditetapkan tetapi mestilah secara berpasangan. Lebih ramai penari adalah lebih meriah.
Tarian ini ditarikan dengan
kedua-dua tangan diangkat ke paras bahu dan dikibar-kibarkan umpama kipasan
sayap burung, mengikut alunan rentak yang dimainkan dengan perlahan-lahan dan
lemah lembut. Pasangan penari lelaki dan wanita menari berhadap hadapan dan
mereka menggerak-gerakkan kaki dengan langkah kecil, sementara tumit kaki
diangkat dan diturunkan mengikut irama lagu, bergantung dari mana sukun kaum
kadazandusun ini berasal.
Ketika menari tangan didepakan keluar, seolah-olah
sedang terbang tetapi dihinjutkan pergelangan tangan. Situasi ini juga boleh
berbeza-beza mengikut daerah.Kadang kala ketika menari penari boleh setakat
menghayun-hayun atau melimbai-limbai tangan.
Penari bagi Tarian Sumazau yang terdiri daripada kaum lelaki dan perempuan mempunyai pakaian khas yang harus dipakai ketika mempersembahkan tarian ini. Mereka akan memakai pakaian tradisional mereka sebagaimana yang dapat kita lihat tatkala mereka merikan Hari Penuaian atau Tadau Kaamatan.
Pera penari biasanya memakai pakaian serba hitam
yang dihiasi dengan corak-corak menarik menggunakan benang berwarna emas.
Penari lelaki biasanya akan memakai tanjak di samping pakaian serba hitam serta menyangkutkan daun silad kering dipinggang sebagai pengganti padi.
Penari lelaki biasanya akan memakai tanjak di samping pakaian serba hitam serta menyangkutkan daun silad kering dipinggang sebagai pengganti padi.
Penari perempuan pula dihiasi dengan selendang serta talipinggang (hinogot) yang
diperbuat daripada duit syiling perak (trade dollars) dan set tangkong yang
diperbuat daripada tembaga.
Tarian Sumazau merupakan sejenis
tarian tradisi rakyat Sabah yang amat terkenal di Sabah dan di seluruh Malaysia. Ia merupakan tarian tradisi suku kaum Kadazandusun
yang sering dipersembahkan pada Tadau Kaamatan atau pada perayaan
selain Tadau Kaamatan yang bermaksud Hari Penuaian yang
dirayakan di negeri Sabah pada setiap bulan Mei. Hujung bulan Mei dipilih
berdasarkan kepada secara tradisinya pada masa dahulu, penanaman padi hanya
berlaku sekali setahun. Apabila selesai menuai padi, selalunya sebelum
penghujung bulan Mei.
Tarian
sumazau dalam bahasa Kadazan , dan sumayau dalam bahasa Dusun. Sumayau dalam
bahasa dusun bermaksud menari, dapat dikaitkan dengan perkataan minsayau,
bermaksud melompat-lompat.
Tarian
ritualnya memenuhi pelbagai fungsi seperti tarian sumazau yang ditarikan untuk
mengucap kesyukuran yang berkaitan dengan kegiatan menanam dan menuai padi dan
juga untuk menolak bala, menyemah semangat, dan mengubati penyakit
Tarian Sumazau ini seolah-olah
menunjukkan bahawa petani sedang menghalau burung daripada memakan hasil
tanaman padi mereka. Setiap penari yang menjayakan tarian ini hendaklah
bergerak beberapa sentimeter saja daripada penari lain tanpa bersentuhan.
Gambar menunjukkan segelintir kaum Kadazandusun yang sedang meraikan Tadau Kaamatan, sambil memakai pakaian tradisional mereka yang juga dipakai ketika mempersembahkan Tarian Sumazau.
Tarian Sumazau selalunya akan dipersembahkan ketika perayaan ini berlansung bagi menunjukkan rasa kesyukuran di atas hasil penuaian.